Nguồn gốc và sự thay đổi của Tết Trung thu

Tết Trung thu là một trong những lễ hội cổ truyền giàu ý nghĩa nhất của người Việt, diễn ra vào rằm tháng Tám âm lịch khi mùa màng đã thu hoạch, tiết trời mát mẻ và trăng sáng nhất trong năm. Trải qua nhiều thế kỷ, Trung thu trở thành biểu tượng văn hóa thể hiện mối liên kết gia đình, cộng đồng và triết lý sống hòa hợp với thiên nhiên. Hành trình phát triển của Tết Trung thu từ cung đình xưa đến xã hội hiện đại phản ánh rõ nét sự giao thoa văn hóa và sức sống trường tồn của truyền thống Việt.

Nguồn gốc Tết Trung thu và ảnh hưởng từ văn hóa phương Đông

Theo sử liệu, Tết Trung thu có nguồn gốc từ nền văn minh nông nghiệp lúa nước, gắn liền với tín ngưỡng thờ trăng. Trong văn hóa phương Đông, trăng tròn tượng trưng cho sự viên mãn, sum vầy. Lễ hội Trung thu bắt đầu được tổ chức quy củ tại Trung Hoa thời Đường – Tống và sau đó du nhập vào Việt Nam, hòa nhập cùng tín ngưỡng bản địa.

Trung thu được biết đến gắn liền với nền văn minh lúa nước

Người Việt tiếp thu mà còn sáng tạo, đồng thời biến Trung thu thành một phần hồn dân tộc. Ngoài ý nghĩa tri ân trời đất, cầu mùa màng bội thu, lễ hội còn mang sắc thái riêng với phong tục làm đèn ông sao, múa lân, bày mâm ngũ quả. Từ đây, Trung thu trở thành dịp lễ không thể thiếu trong đời sống tinh thần người Việt.

Trung thu trong cung đình phong kiến

Thời Lý, Trung thu được tổ chức long trọng tại Hoàng cung với nghi thức cúng trăng, dâng hương cầu phúc. Vua quan, phi tần và quan lại tham dự lễ ngắm trăng, thưởng hoa, làm thơ, thể hiện sự trân trọng thiên nhiên. Các triều Trần và Lê tiếp nối truyền thống này, đồng thời tổ chức nhiều hoạt động nghệ thuật như múa lân, múa rồng, biểu diễn nhạc cung đình.

Đến thời Nguyễn, Trung thu không chỉ là lễ hội trong cung mà còn trở thành sự kiện lớn trên phạm vi quốc gia. Triều đình cho dựng đèn lồng khắp Kinh thành Huế, tổ chức chợ đêm, múa hát dân gian. Lễ hội này khẳng định vai trò của Trung thu như một nét đẹp văn hóa được triều đình bảo trợ, lan tỏa từ tầng lớp hoàng tộc đến mọi tầng lớp nhân dân.

Xem thêm: Tìm hiểu bảng giá bánh Trung thu Đại Phát 2025

Trung thu trong đời sống dân gian

Từ cung đình, Trung thu lan tỏa mạnh mẽ trong đời sống dân gian. Vào đêm rằm, người dân khắp làng quê Việt Nam bày mâm cỗ cúng trăng với ngũ quả, bánh nướng, bánh dẻo, trà sen. Trẻ em rước đèn, phá cỗ, múa lân, tạo nên không khí sôi động. Người lớn tụ tập ngắm trăng, kể chuyện cổ tích về chị Hằng, chú Cuội, gửi gắm ước nguyện mùa màng no đủ.

Trung thu tại Hà Nội vào những năm 19xx

Phong tục này thể hiện tinh thần cộng đồng sâu sắc: cả làng cùng góp sức làm đèn kéo quân, trang trí sân đình, chuẩn bị lễ vật. Trung thu vì vừa là ngày hội trẻ thơ, vừa là dịp gắn kết tình làng nghĩa xóm.

Sự giao thoa văn hóa và sáng tạo nghệ thuật

Trung thu Việt Nam chịu ảnh hưởng từ văn hóa Đông Á, nhưng qua thời gian, người Việt đã sáng tạo để tạo nên bản sắc riêng. Nghệ thuật làm đèn thủ công là minh chứng rõ rệt: đèn ông sao, đèn cá chép, đèn kéo quân không chỉ mang giá trị mỹ thuật mà còn phản ánh quan niệm dân gian về may mắn, trí tuệ và sự thịnh vượng.

Ẩm thực Trung thu cũng là điểm nhấn sáng tạo. Bánh nướng, bánh dẻo Việt Nam khác biệt nhờ sử dụng nguyên liệu bản địa như đậu xanh, hạt sen, dừa, lạp xưởng. Nhiều vùng miền còn có phong cách đón Trung thu độc đáo: phố cổ Hội An với lễ hội đèn lồng lung linh, Bắc Bộ với đèn kéo quân khổng lồ, miền Trung với múa sư tử Huế.

Ngày nay có thể thấy rõ hơn sự giao thoai nghệ thuật của Trung thu

Trung thu thời hiện đại và sự quốc tế hóa

Trong thế kỷ XXI, Tết Trung thu là lễ hội truyền thống và sự kiện văn hóa – du lịch lớn. Tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Hội An,… nhiều tuyến phố được trang trí đèn lồng, tổ chức hội chợ, lễ hội đường phố thu hút khách du lịch quốc tế. Trung thu cũng được cộng đồng người Việt ở nước ngoài duy trì, trở thành cầu nối văn hóa giữa các thế hệ.

Sự phát triển kinh tế và truyền thông hiện đại khiến Trung thu trở thành dịp để doanh nghiệp tổ chức hoạt động cộng đồng, trao quà từ thiện cho trẻ em khó khăn. Dù cách đón Trung thu thay đổi, giá trị nhân văn và ý nghĩa sum vầy vẫn giữ nguyên.

Lời kết

Từ nghi lễ cung đình trang trọng đến ngày hội dân gian náo nhiệt, Tết Trung thu đã trải qua một hành trình dài gắn liền với lịch sử Việt Nam. Lễ hội này vừa giữ gìn giá trị văn hóa, vừa thể hiện sức sáng tạo và bản sắc riêng của dân tộc. Trong xã hội hiện đại, Tết Trung thu tiếp tục là biểu tượng của tình thân, ký ức tuổi thơ và niềm tự hào văn hóa. Mỗi mùa trăng rằm tháng Tám, ánh trăng tròn vẫn soi sáng niềm hy vọng, mang đến sự bình yên và kết nối giữa quá khứ với hiện tại.

Truy cập vào trang web banggiabanhtrungthu.com để nhận được tư vấn và chiết khấu ưu đãi nhất!